השיח על פי ז'.לאקאן הוא קשר חברתי,וככזה הוא מבליט את מקומו והשפעתו של החברתי, של האחר, המגלם את כל האחרים שסביבנו במבנה הנפשי האינדיבידואלי. ישנם כמובן סוגי שיח שונים וכל אחד מהם מאופיין בתנועה אחרת של הדיבור, שבהתאם לשיח המתנהל, לובשת מובן אחר ואפקטים אחרים על הסביבה ביחס לאמת כמו ביחס להתענגות.
גי בריול, אנליטיקאי צרפתי, עסק בהיבט מסוים הנוגע לנושא זה והציג את רעיון קיומו של שיח אפור כמשענת להכחשת השואה. אין ספק כי המינוח מעורר שאלות הנוגעות לסוג המרכיבים שבו, הנותנים את הטונליות האפורה. בריול מציג אותו כשנקודת המוצא היא המושג brouillage, הפרעה, הלקוח מתחום הפיזיקה והנדסת החשמל על העברת גלים המשול להעברת מסר: "באשר לטפיליות השיח,brouillage זה, לא מדובר בהשתקת מה שאירע במחנות, בשלילת השואה או כל הסובב אותה, גם לא בהסתרת אלה שלקחו בה חלק פעיל או סביל. נהפוך הוא, מדובר בלדבר, לכתוב ביחס לכך, אך מתוך שינוי סימנים: מתוך שידור סימן שמתחתיו מהדהד סימן אחר. שונה אך דומה. זוהי עבודה בלתי נדלית המתנהלת צעד אחר צעד מתוך חתירה להפיכת העיוות לאופרטיבי, כשבה בעת, באמצעות פעלול מגי, ההחלפה הסמנטית מוסתרת. ה-brouillage הנו העברת הסימן המועיל שבמסר אבל בצורה שאינה ניתנת לתפיסה. גם אותו סימן יכול להיות כפוף לטפילותו של סימן אחר, דומה, והוא אכן יכול להגיע יחד עם מספר סימנים אחרים המציפים את הקולט, או אף להתמזג עם רעשים אחרים שברקע, הגורמים לכך שיהיה קשה להבחין בו. ה-brouillage הופך שיח אפור."
וואו! האם לדעתכם זה אינו אפיון התואם את סוגי השיח הנפוצים ביותר בימינו? כן, אין ספק כי ניתן להיתקל בו בתחומי חיים שונים, החל מהקרנת הבזקי פרסומת קצרצרים למשקה קל במהלך תכניות טלוויזיה, וכלה בהכתרה קורבנית שלכל ביקורת פוליטית אופוזיציונית בתקשורת וכל הליך משפטי חוקי אך לא פופולרי כניסיון להפיל את הממשל באופן לא דמוקרטי ובוגדני. השיח האפור שבטונליות שלו נראה לכאורה "מתון", "מאוזן" פועל למעשה כמעין שיח המעביר מסר סמוי, מסר סובלימינלי, תת-סיפי.
הנה הגדרתו: מסר תת-סִפּי: הוא אות או מסר שנועד לחדור אל תודעתו של אדם, בלא שאותו אדם יהיה מודע לחדירת המסר. מקרים טיפוסיים של מסר תת-ספי הם כאלו שבהם האות או המסר - למשל, בדמות צליל או תמונה -מוצגים לזמן קצר, כך שקולט המסר אינו מודע לכך שהם נראים או נשמעים, אך עודם חודרים אל מוחו. השפעתו של מסר תת-ספי עשויה להיות חזקה במיוחד, שכן הנחשף לו אינו יכול להגיב אליו, להתמודד עמו או להתנגד לו באופן מודע. [ויקיפדיה]
הנכם מוזמנים לתרום ממחשבותיכם על הנושא ומהתנסויותיכם בו.
إن الخطاب وفقا لجاك لاكان هو رباط اجتماعي، وعليه فانه يُبرز مكان وتأثير المجتمعي، أو الآخر الذي يجسّد جميع الآخرين الذين من /حولنا في المبنى النفسي الفردي.هنالك أنواع مختلفة من الخطاب بالطبع، يتميز كل منها بحركة مختلفة للكلام، والتي ترتدي وفقا للخطاب الدائر، معنى مختلفا واثارا أخرى على المُحيط، بما يتعلّق بالحقيقة وبالتلذّذ أيضا.
تناول المحلل الفرنسي جي ب ِيول جانبًا معينًا من هذا الموضوع وطرح فكرة وجود خطاب ضبابي كدعامة لإنكار الهولوكوست. لا شك في أن المصطلح يثير تساؤلات تتعلق بنوع المركّبات التي تمنحه صبغته الضبابيّة. يعرض بريول ذلك المصطلح انطلاقا من مصطلح الـ brouillage، التشويش، وهو مصطلح مأخوذ من عالم الفيزياء والهندسة بالنسبة لأمواج البث، والمماثل لتمرير الرسائل: "فيما يتعلق بطفيلية الخطاب، لا يتعلق هذا الـ brouillage بإخفاء أو إسكات ما حدث في المعسكرات، بإنكار الهولوكوست أو كل ما يتعلق بها، ولا حتى بإلتسترعمّن شارك فيها بشكل جليّ أو خفي. على العكس من ذلك، يعني الـ brouillage الكتابة والحديث عن الهولوكوست ولكن من خلال تغيير الرموز: من خلال بث رمز يدوّي من وراءه رمز آخر، مختلف ولكنه مشابه. نحن نتحدث عن عمل متواصل ،يتّم خطوة تلو الأخرى، سعيا لتحويل التشويه إلى عامل فعال؛ يتزامن ذلك مع اخفاء التبادل الدلالي من خلال حيلٍ غامضة أو ساحرة. الـ brouillage هو تمرير الرمز الناجع في الرسالة ولكن بطريقة لا يسهل إدراكها. قد يكون الرمز نفسه خاضعا لطفيلية رمز آخر، مشابه، وباستطاعته أن يحضر مع عدد من الرموز الأخرى تغمر المتلقي، أو أنه قد يمتزج حتى مع ضجيج في الخلفية يؤدي الى صعوبة ملاحظته. وعندها يتحول الـ brouillage إلى خطاب ضبابي".
واو! ألا تعتقدون أن هذا هو وصف دقيق لأنواع الخطاب الأكثر انتشارا اليوم؟ لا شك في أننا نواجهه في مجالات حياتية مختلفة، بدءًا بومضات إعلانية تجارية قصيرة لمشروبات خفيفة في البرامج التلفزيونية، وحتى الهجوم على أي نقد سياسي معار ض في وسائل الإعلام وأي عملية قانونية لا تحظى بشعبية باعتبارها محاولة للإطاحة بالحكومة على أنها خيانة ومخالفة للديمقراطية. الخطاب الضبابي الذي تبدو نغمته "معتدلة" أو "متوازنة"، يعمل في الواقع كنوع من الخطاب الذي ينقل رسالة سرية، مموهة، رسائل خفية لا شعورية.
وهذا تعريفها:
الرسائل الخفية اللا شعورية: هي إشارة أو رسالة تهدفإلى اختر اق وعي الإنسان دون أن يكون مدركا. الأمثلة النموذجية هي حالات يتم فيها عرض الإشارة أو الرسالة - في شكل صوت أو صورة مثلا - لمدة قصيرة، حيث لا يكون متلقي الرسالة مدركا لعرضها أو لإسماعها، لكنها تخترق وعيه مع ذلك. قد تكون هذه الرسائل ذات تأثير قوي جدا، حيث لايستطيع من يتعرض لها مواجهتها أو مقاومتها بشكل واعٍ. [ويكيبيديا]
مساهماتكم وأفكاركم عن الموضوع مرحب بها.
